ελε

Μια από τις ευχάριστες εκπλήξεις της χρονιάς έρχεται από τη νεανική ομάδα «Άσκηση» και την παράσταση America Hurroh στο υπόγειο θεατράκι της πίσω από την Πάvτειo. Το εμβληματικό για τις αναζητήσεις της δεκαετίας του '60 τρίπτυχο του van Itallie, ουσιαστικά. ένα καμβάς για την εκτέλεση μιας θεατρικής περφόρμανς, κουβαλά πλέον μια άγρια αναλογία με τα σημερινά ελληνικό δεδομένο. Η ζητωκραυγή του van Itallie ακούγεται ίσως σήμερα λιγότερο προκλητική από παλιά παραμένει όμως το ίδιο ειρωνική με τότε, αν δεν γίνεται περισσότερο προφητική από ποτέ.

Προκαλεί ασφαλώς εντύπωση το ότι η ίδια αυτή κραυγή ακούστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο μας το καλοκαίρι του 1972 από το θέατρο Τέχνης, στη θερινή του τότε σκηνή, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Λαζάνη και στη μετάφραση της Μαρίας Λυμπεροπούλου. Τώρα που το θέατρο Τέχνης μοιάζει σα να φέρει πάνω του χαρακτηριστικά ενός ιπποκράτειου προσωπείου, αξίζει να μνημονεύσει κανείς, έστω και παρενθετικά, στο σημείωμα μιας νεανικής προσπάθειας, την προσφορά του πρώτου εκείνου θιάσου του Κάρολου Κουν. Αξίζει να μνημονεύσει την ταχύτητα της εισόδου των παγκόσμιων εξελίξεων από το κατώφλι του ελληνικού θεάτρου, που ήταν ακόμη τότε Το Θέατρο Τέχνης, όσο και το κουράγιο εκείνων των πρώτων συντελεστών, που βάλθηκαν να παρουσιάσουν στο καταχείμωνο μιας δικτατορίας και στο κατακαλόκαιρο μιας σεζόν την ανατρεπτική, την πολεμική αμφισβήτηση της «άλλης» Αμερικής.

Δεν είναι τυχαίο, πιστεύω, πως τη φετι¬νή παράσταση έχει σκηνοθετήσει ένας γόνος του Θεάτρου Τέχνης, ο Περικλής Μουστάκης. Η εργασία του μοιάζει να υπενθυμίζει σε όλους πως η «παράδοση» του Θεάτρου Τέχνης, παράδοση της διαρκούς και εν κινήσει ευαισθησίας, συνεχίζει να είναι εδώ και να ρέει - αν όχι στον κεντρικό κορμό, τουλάχιστον στους κλώνους του Ελληνικού θεάτρου. Γιατί, όπως συμβαίνει πάντα, η παράδοση δεν εκπροσωπείται από τον έναν αλλά διαχέεται στους πολλούς. Η παράσταση – του Μουστάκη είναι απόλυτα μέσα στο πνεύμα του Θεάτρου Τέχνης, ακριβώς επειδή φωτίζει την παλιά πολεμική του έργου με την ευαισθησία των δικών μας καιρών. Στην αγωνία των ανέργων, αλλά και των υπαλλήλων που συνωθούνται πίσω από γελοία προσωπεία της ανάγκης, στη συστροφή των σωμάτων που άλλα λένε και άλλα επιθυμούν, στα κομμάτια μιας πραγματικότητας που σπαράσσεται από τις τεχνητές επιθυμίες της και τα πλαστά της όνειρα, στην κραυγή για βοήθεια που χάνεται πίσω από τον διαρκή θόρυβο, στους εφιάλτες, τέλος, του υπερμεγέθους καταπιεστικού καταναλωτισμού μας, συναντούμε ή μάλλον ανακαλύπτουμε με φρίκη το πρόσωπο της δικής μας σημερινής «ευημερίας».

Οι παρατηρήσεις αυτές ξεκινούν βέβαια από την εξαιρετική δουλειά των επτά νέων ηθοποιών του θιάσου σε μια παράσταση που πράγματι κινήθηκε ανάμεσα στο θέατρο της σκληρότητας και στη ροκ εκδοχή της περ¬φόρμανς. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να συγκρατήσουμε στη μνήμη μας και τους επτά. Ίσως ο πλέον σημαντικός να βρίσκεται σε αυτή την σπάνια σωματική και φυσική τους κατάσταση, την τόσο δουλεμένη, που λείπει πολύ , από το θέατρο μας. Λειτουργώντας στο γενικότερο συλλογικό πλαίσιο της δεκαετίας του '60 που έθρεψε το έργο του van Itallie η μετάφραση είναι στην περίπτωση αυτή ομαδική και οι ηθοποιοί εμφανίζονται συλλειτουργοί του τελικού θεάματος: Ξεχωριστά ο καθένας και όλοι μαζί, η Ελένη Κουβακά, η Ελισάβετ Λουμπαρδιά, ο Μιχά¬λης Μαθιουδάκης, η Ελένη Μαούνη, ο Σώζων Μπέσης, η Βιβή Πηνιώτη και ο Φιντέλ Ταλαμπούκας συνθέτουν ένα θέατρο στο οποίο τη σύγχρονη σιωπή  των λέξεων και νοημάτων αναπληρώνει η περισσότερο αυθεντική κραυγή των σωμάτων.

Όπως κραυγάζουν και οι εικόνες της άλλης εκείνης Αμερικής, οι πλαστές και ονειρικές, οι αληθινές και γνήσιες. Τα σκηνικά και οι μάσκες του Άγγελου Αγγελή γίνονται ισάξιοι συντελεστές στη διαμόρφωση του ονειρικού κλίματος μέσα στο οποίο η παράσταση αποκτά το μαγικό ρεαλισμό της, και οι μουσικές παρεμβάσεις του Τόλη Κρομμύδα άλλοτε σχολιάζουν ειρωνικά και άλλοτε συμβάλλουν δραστικά στην απόδοση του παραλόγου στοιχείου της η μουσική του κλείνει σαν παρένθεση τα επί σκηνής δρώμενα.

Η παράσταση America Hurrah είναι μια ξεχωριστή στιγμή της θεατρικής μας χρονιάς, που οφείλουν να την παρακολουθήσουν πολλοί. Κάποιες σκηνές της πιθανόν να ενοχλήσουν ή και να σοκάρουν ορισμένους' έχουν όμως επαρκή λόγο ύπαρξης και αποκτούν νόημα στο πλαίσιο της παράστασης. Δικαιολογούνται επομένως και αυτές, και στο πλαίσιο μιας παράστασης που επιζητά να σοκάρει και να εγείρει τους θεατές της είναι καλλιτεχνικά απολύτως νόμιμες.

Γρηγόρης Ιωαννίδης