«City 19-25 Οκτωβρίου 2006»

Τεύχος 43

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΟΙΝΙΤΣΗΣ

Θέατρο κριτική

<<American Hurrah>>

του Jean Claude Van Italie στο Χώρο Τεχνών Άσκηση

Ζητωκραυγάζοντας την αλήθεια!

Αν για κάτι μετανιώνω αυτές τις μέρες είναι για την περσινή μου αμέλεια-παράληψη να δω την αποκαλυπτική δουλειά της ομάδας «Άσκηση», αποδεχόμενος επίμονες προσκλήσεις σε ανιαρά, παραδοσιακά θεατρικά σχήματα, συνήθως, του συρμού. Ευτυχώς, υπήρξε μια δεύτερη ευκαιρία φέτος, με την ευχάριστη επανάληψη της πρώτης εμφάνισης του νεανικού θιάσου, την οποία και έσπευσα να «βιώσω» και όχι απλά να παρακολουθήσω ως μια συμβατική παράσταση.

Ένας βέλγος στη Νέα Υόρκη

Ζαν-Κλοντ Βαν Ίταλι το πλήρες όνομα του κυριότερου συγγραφέα του Όπεν Θίατερ και ενός από τους πρώτους δραματουργούς του του Λα Μάμα. Γεννημένος στις Βρυξέλλες το 1936, μεγάλωσε στις Η.Π.Α. και μεγαλούργησε στο Οφ-Μπρόντγουει ως ηθοποιός αλλά πολύ περισσότερο ως ιδιαίτερη συγγραφική αξία στο νεοϋρκέζικο θέατρο. Έργο-σταθμός της δεκαετίας του ’60 η ανορθόδοξη τριλογία του από μονόπρακτα υπό τον  τίτλο «American Hurrah». Τα πρώτα, η «Ακρόαση, μια φούγκα για οκτώ ηθοποιούς» (1965) και το τρίτο, το «Μοτέλ»(1962)-μεσολαβεί η «Τηλεόραση»(1966)-έδωσαν το έναυσμα στο νεοσυσταθέντα αθηναϊκό θίασο να θριαμβεύσει ανέλπιστα επί σκηνής και να δώσει με ευκρίνεια το καλλιτεχνικό του στίγμα από την πρώτη του κιόλας εμφάνιση.

Η Αμερική του σήμερα ή όλοι εμείς!

Ο ‘Ιταλι, αυτός ο αναθεματισμένος –από το μέσο, (συντηρητικό) αμερικανό-συγγραφέας ξεσκεπάζει μοναδικά το σχιζοφρενικό πρόσωπο μιας αχανούς χώρας που στο όνομα (και) της παγκοσμιοποίησης «εισχωρεί» συστηματικά σε λαούς και στα τέσσερα σημεία της Γης «μεταλαμπαδεύοντας» ιδέες, αντιλήψεις, τακτικές, ήθη και έθιμα προπαγανδίζοντας άριστα την απόλυτη κυριαρχία της επί παντός ζώντος και θανόντος με το «έτσι θέλω» σε πολλές των περιπτώσεων (μην αρχίσουμε τα παραδείγματα, δε μας χωράει ούτε και η διπλανή σελίδα  της «Ατζέντας»!). Υποψιασμένος, λοιπόν, με πεντακάθαρη πολιτική θέση ο συγγραφέας των έργων αυτών επικεντρώνεται σ’έναν ολοζώντανο σκηνικό πειραματισμό, ασκώντας ανελέητη κοινωνική κριτική, «καθρεπτίζοντας» εξαιρετικά εύγλωττα τα δηλητηριασμένα σωθικά μιας νευρωτικής κοινωνίας που καταφέρνει να υγραίνεται ακόμη από ηδονή στο άκουσμα και μόνο των λέξεων: χρήμα, ευτυχία, καταξίωση(…) Η αντίστιξη της γλώσσας, της μάσκας και της χειρονομίας οδηγούν στην χαρακτηριστική θεώρηση της κάποτε παρατραβηγμένης οπτικής του-σήμερα  το κάθε άλλο, απολύτως φωτογραφικής θα έλεγα-μιλώντας κατά συνέπεια για το σύγχρονο άνθρωπο, στο πλαίσιο της θλιβερής, προαναφερθείσας παγκοσμιοποίησης. Ένα οπωσδήποτε υπαρξιακό θέατρο επί της ουσίας παρά της νεωτεριστικής του φόρμας, αδιάφορης σ’ένα πρώτο επίπεδο, πλην πολυδύναμης που μας πετάει στα μούτρα με τον πλέον επαναστατικό / εξευτελιστικό τρόπο το αυτονόητο (κατόρθωμα των περισσοτέρων μας, ας μην κρυβόμαστε): «είμαστε όλοι αμερικανάκια, hurrah!» (σ.σ. όπου αμερικανάκια βλ. και ρομποτάκια-άβουλες μηχανές ενός ξενόφερτου, φρικαλέου συστήματος!).

Λουτρό…ιδρώτα

Ο εξαιρετικός, τέλεια ασκημένος θίασος, παράδειγμα προς μίμηση για κάθε νεανικό σχήμα που φέρεται να ευαγγελίζεται  το νέο, κόπιασε φιλότιμα κάτω από τη σκηνοθετική καθοδήγηση (για γερά νεύρα και πολλές αντοχές) του έμπειρου ηθοποιού Περικλή Μουστάκη. Μια επώδυνη διαδικασία προσέγγισης της βούλησης του συγγραφέα με θεατρικά αποτελέσματα που διαπερνούσε το θέατρο της σκληρότητας, της αφαίρεσης, της βιωματικής περφόρμανς μέσα από αυτοσχεδιαστικές σκηνές, λεπτοδουλεμένες σε υψηλό (επίπονα για τους εμψυχωτές, κυρίως) αποτελέσματα με βίαιες εκρήξεις, επικίνδυνες για πάσα έναν ανεπαρκή θίασο• ακόμη και για τη σωματική του ακεραιότητα των μελών του. Επιτέλους, μια παράσταση που καταλήγει σε ένα καθαρτικό λουτρό, εξατμίζοντας τις πόζες και την ανυπόφορη ματαιοδοξία του θεάτρου μας, που ναι, μας έχει κουράσει, μην πω αποτρέψει με τον ατελεύτητο αυνανισμό του! Αισθάνομαι, ωστόσο, πως το πρώτο μονόπρακτο κάπου χωλαίνει πρώτον με τη μακρά του διάρκεια και δεύτερον με την εκτός των ορίων παράλληλη εκφώνηση του λόγου, σε ορισμένα σημεία όπου και δημιουργούνται επιμέρους μουντζούρες, ενοχλητικές για την απρόσκοπτη θέαση. Κατά τ’άλλα, αφεθείτε στο άψογο σέρβις του «Μοτέλ» και χαρείτε τις φιλήδονες μάσκες του Άγγελου Αγγελή αλλά και τη στοιχειωμένη μπάμπουσκα της ξενοδόχου, ανώ στο φινάλε μην προβείτε σε χειροκροτήματα απλώς απαντήστε φωναχτά στα επίμονα ερωτήματα των κοριτσιών, ανάλογα με την κρίση σας, πάντα ώστε να εξωτερικεύσετε τη συσσωρευμένη ενέργεια του δίωρου πλας. Εν κατακλείδι οφείλω να αναφέρω-με αλφαβητική σειρά-τα ονόματα των ηθοποιών που μας δίδαξαν κυριολεκτικά με τον ιδρώτα τους τι ακριβώς σημαίνει ομαδικότητα στο ελληνικό θέατρο, σήμερα, εν έτη 2006: Ελένη Κουβακά, Θανάσης Κουβούσης, Ελισάβετ Λουμπαρδιά, Ελένη Μαούνη, Σώζων Μπέσης, Βιβή Πηνιώτη, Φιντέλ Ταλαμπούκας.